Thị xã Tịnh Biên hình thành 10.000 hécta vùng chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh

08:41 05/09/2024

Đề án “Phát triển bền vững một triệu hécta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” (gọi tắt là Đề án) của Thủ tướng Chính phủ và UBND tỉnh An Giang. Trong đó, xác định mục tiêu chung của Đề án là hình thành một triệu héc-ta vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tổ chức lại hệ thống sản xuất theo chuỗi giá trị, áp dụng các quy trình canh tác bền vững nhằm gia tăng giá trị, phát triển bền vững của ngành lúa gạo, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, thu nhập và đời sống của người trồng lúa, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam.

Thị xã Tịnh Biên là địa phương đầu tiên tổ chức triển khai Đề án 1 triệu héc ta sản xuất lúa phát thải thấp. UBND thị xã đã xác định quy mô sản xuất lúa tập trung nằm trong vùng quy hoạch đất chuyên trồng lúa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, đảm bảo đủ điều kiện để sản xuất ít nhất 2 vụ lúa/năm hoặc sản xuất 2 vụ lúa xen canh hoặc luân canh rau màu, thủy sản,… Đề án sẽ triển khai, thực hiện qua hai giai đoạn, bao gồm: Giai đoạn 1, phấn đấu đến năm 2025, diện tích canh tác vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp đạt trên 3.200 héc- ta (3.264 hécta), tập trung thực hiện ở các xã, phường đã tham gia các Dự án chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT); Dự án chống chịu khí hậu tổng hợp và sinh kế bền vững Đồng bằng sông Cửu Long (Dự án WB9).

Trên cơ sở đó, dần dần mở rộng tại các xã, phường khác có các vùng sản xuất tập trung. Giai đoạn 2 được thực hiện từ năm 2026-2030, xác định cụ thể khu vực trọng tâm để lập Dự án đầu tư phát triển vùng lúa chuyên canh chất lượng cao và phát thải thấp ngoài vùng Dự án VnSAT và sẽ mở rộng thêm, để đạt được diện tích mục tiêu khoảng 10 ngàn hécta vào năm 2030. Giai đoạn này, sẽ tập trung vào các hoạt động chủ yếu, như: Đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng cho những vùng diện tích mới, tổ chức lại sản xuất, xây dựng chuỗi giá trị, hoàn thiện hệ thống MRV (đo đạc, báo cáo, kiểm tra) và có diện tích đủ điều kiện tham gia chi trả tín chi carbon.

Đồng thời, Tịnh Biên sẽ thúc đẩy hình thành và phát triển ổn định các Hợp tác xã (HTX), Tổ hợp tác (THT), tổ chức nông dân (TCND) đóng góp quan trọng vào chuỗi liên kết lúa gạo trên địa bàn thị xã. Tăng dần tỷ lệ sản xuất có liên kết tiêu thụ qua từng năm thực hiện; tập trung xây dựng chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo điển hình, làm mô hình kiểu mẫu cho phát triển lĩnh vực lúa gạo tại thị xã Tịnh Biên đến năm 2030.

Theo ông Trấn Hiếu Thuận- Trưởng Phòng Kinh tế, mong muốn: “Hy vọng rằng, những cái bước đi mang tính quyết liệt, mạnh mẽ thì việc triển khai Đề án thời gian tới sẽ gặp nhiều cái thuận lợi và tôi cũng mong rằng, cả hệ thống chính trị của thị xã Tịnh Biên cùng chung tay để thực hiện nhiệm vụ mà Đề án đã nêu. Bên cạnh những việc này thì những chương trình đã triển khai, như: Chương trình nông thôn mới, Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm- OCOP” thì việc triển khai Đề án 1 triệu héc ta lúa, nhằm làm sao để thay đổi diện mạo nông thôn, nâng cao mức độ thu nhập của người dân, dần dần hướng tới đạt chuẩn VietGap. Song song đó, Đề án 1 triệu héc ta lúa với xứ mệnh sẽ làm thay đổi diện mạo sản xuất truyền thống của người nông dân và tiến tới kinh tế tuần hoàn. Trên cơ sở đó, để nâng cao thu nhập cho người nông dân một cách bền vững”.

Theo lộ trình năm 2024, thị xã Tịnh Biên thực hiện Đề án trên diện tích 2.000 héc ta. Năm 2025, diện tích canh tác vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp phấn đấu đạt hơn 3.260 héc ta (3.264 héc ta) (trên cơ sở diện tích vùng dự án chuyển đổi nông nghiệp bên vững - VnSAT trước đây) và nhân rộng ở những vùng thuận lợi. Với lượng lúa giống gieo sạ từ 80 - 100 kg/ héc ta, lượng phân bón hóa học giảm 20%; giảm 20% lượng thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học và lương nước tưới giảm 20% so với canh tác truyền thống. Trong đó, 100% diện tích (tương đương 100% hộ) áp dụng ít nhất một quy trình canh tác bền vững, như: 1 phải 5 giảm, tưới ngập khô xen kẽ, tiêu chuẩn sản xuất lúa bền vững (Sustainable Rice Platform - SRP), các tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt được chứng nhận và được cấp mã số vùng trồng; 100% diện tích sản xuất vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp có liên kết giữa doanh nghiệp với Tổ hợp tác, Hợp tác xã hoặc các tổ chức nông dân (TCND) trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời, trên 50% diện tích trong vùng Dự án áp dụng cơ giới hóa đồng bộ, giảm tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch dưới 10%; 70% rơm được thu gom khỏi đồng ruộng và được chế biến tái sử dụng; giảm trên 10% lượng phát thải khí nhà kính so với canh tác lúa truyền thống. Giá trị gia tăng trong chuỗi lúa gạo tăng 30%, trong đó tỷ suất lợi nhuận của người trồng lúa đạt trên 40%.

Đến năm 2030, diện tích canh tác vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp phấn đấu đạt 10.000 ha. Lượng gạo xuất khẩu chất lượng cao và phát thải thấp chiếm trên 20% tổng lượng gạo xuất khẩu của toàn vùng chuyên canh. Lượng lúa giống gieo sạ giảm dưới 70 kg/ héc ta. Lượng phân bón hóa học giảm 30%; giảm 30% lượng thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học và giảm 20% lượng nước tưới so với canh tác truyền thống; 100% diện tích áp dụng ít nhất một quy trình canh tác bền vững, như: 1 phái 5 giảm, SRP, tưới khô xen kẽ và các tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt được chứng nhận và được cấp mã số vùng trồng. Phấn đấu đạt 100% diện tích sản xuất vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp có liên kết giữa doanh nghiệp với Tổ hợp tác, Hợp tác xã hoặc các tổ chức nông dân trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Song song đó, tỷ lệ cơ giới hóa đồng bộ đạt trên 70% diện tích; trên 6.000 hộ áp dụng quy trình canh tác bền vững; tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch dưới 8%; 100% rơm được thu gom khỏi đồng ruộng và được chế biến tái sử dụng; giảm trên 10% lượng phát thải khí nhà kính so với canh tác lúa truyền thống.

Từ đó, giá trị gia tăng trong chuỗi lúa gạo tăng 40%, trong đó tỷ suất lợi nhuận người trồng lúa đạt trên 50. Lượng gạo xuất khẩu mang thương hiệu chất lượng cao, phát thải thấp chiếm trên 20% tổng lượng gạo xuất khẩu của toàn vùng chuyên canh. Phấn đấu đến năm 2030, có 06 Hợp tác xã hoặc Tổ chức tín dụng tham gia liên kết, tiêu thụ sản phẩm,.../.

Hữu Ngọc -TT VH-TT & TT Tịnh Biên