Tin thị trường ngày 07/05/2025

01:30 07/05/2025

Xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Trung Quốc tăng mạnh, vươn lên số 1; - Cần chiến lược phát triển bền vững sản phẩm sầu riêng.

 

Xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Trung Quốc tăng mạnh, vươn lên số 1

Tháng 4, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ sụt giảm mạnh, phản ánh tác động của chính sách thuế quan đối ứng. Mỹ từ thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam tụt xuống vị trí thứ ba, sau Trung Quốc và Nhật Bản.

Mỹ tụt hạng, Trung Quốc vươn lên vị trí số 1

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong 4 tháng đầu năm nay phục hồi mạnh mẽ, kim ngạch đạt 3,3 tỷ USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm 2024. Riêng tháng 4/2025, xuất khẩu đạt 850,5 triệu USD, tăng 10%.

Tuy nhiên, bức tranh xuất khẩu thủy sản có sự thay đổi lớn ở thị trường chủ lực.

Cụ thể, Trung Quốc (bao gồm cả Hong Kong) vươn lên là thị trường dẫn đầu, đạt 709,8 triệu USD trong 4 tháng qua, tăng 56%. Cùng kỳ năm ngoái, Trung Quốc chỉ là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai sau Mỹ.

Tháng 4 vừa qua, xuất khẩu thủy sản sang quốc gia tỷ dân này đạt 182,3 triệu USD, tăng 29%, chủ yếu nhờ nhu cầu tôm, cua, ghẹ và nhuyễn thể phục vụ phân khúc cao cấp gia tăng.

Sau Trung Quốc, xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản đạt 536,6 triệu USD, tăng 22% so với cùng kỳ năm ngoái.

Xuất khẩu sang thị trường EU và Hàn Quốc cũng cho thấy tiềm năng với kim ngạch lần lượt đạt 351,5 triệu USD (tăng 17%) và 264,1 triệu USD (tăng 15%).

Mỹ là thị trường xuất khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam trong 4 tháng đầu năm 2024. Tuy nhiên, 4 tháng năm nay, xuất khẩu sang quốc gia này tăng nhẹ 7%, đạt 498,4 triệu USD.

Đáng lưu ý, tháng 4/2025, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ sụt giảm 15%, chỉ thu về 120,5 triệu USD.

VASEP nhận định, sự suy giảm này phản ánh tác động của chính sách thuế quan đối ứng hiện tại từ Mỹ, làm xáo trộn hoạt động xuất khẩu thủy sản Việt Nam.

Các mặt hàng cá tra và tôm, vốn phụ thuộc nhiều vào thị trường này, chịu ảnh hưởng nặng nề. Thuế quan làm tăng giá thành sản phẩm, khiến các nhà nhập khẩu Mỹ cân nhắc chuyển hướng sang các nguồn cung khác như Ấn Độ hay Ecuador.

Ngoài ra, các rào cản kỹ thuật, như kiểm tra an toàn thực phẩm và yêu cầu truy xuất nguồn gốc khắt khe, cũng làm giảm lợi thế cạnh tranh của Việt Nam.

Tuy nhiên, các FTA (hiệp định thương mại tự do) khác đang giúp doanh nghiệp ở nước ta giảm thiểu tác động tiêu cực bằng cách mở rộng thị trường sang EU, Nhật Bản và ASEAN.

Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp đang điều chỉnh chiến lược, tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng và đa dạng hóa thị trường để giảm phụ thuộc vào Mỹ.

Giảm mục tiêu lợi nhuận, tính đến việc rút khỏi thị trường Mỹ

Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025 diễn ra giữa tháng 4, ông Hồ Quốc Lực - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thực phẩm Sao Ta, cho biết, nếu kịch bản xấu nhất xảy ra, Việt Nam bị Mỹ áp thuế 46% còn các nước khoảng 20% thì khả năng cao doanh nghiệp này phải rút khỏi thị trường Mỹ.

Khi đó, con số lợi nhuận bị ảnh hưởng, Sao Ta chưa thể tính toán chính xác được.

Riêng quý I/2025, Sao Ta và công ty con đã xuất khẩu sang Mỹ hơn 46 triệu USD. Nếu tính cả lượng hàng đang chạy trong 40 ngày gần nhất, con số có thể lên tới hơn 60 triệu USD. Việc đẩy mạnh xuất khẩu trước thời điểm chính sách thuế có hiệu lực là bước đi giúp Sao Ta phần nào phòng ngừa rủi ro phát sinh sau giai đoạn hoãn thuế 90 ngày.

Trường hợp không thể tiếp tục xuất sang Mỹ, Sao Ta sẽ tăng cường thâm nhập các thị trường Canada, Úc, Hàn Quốc và đặc biệt là Nhật Bản. Ông Lực đánh giá Trung Quốc cũng là một thị trường rất tiềm năng, doanh nghiệp đang theo dõi để sẵn sàng bước vào khi đủ điều kiện.

Liên quan đến lo ngại về thuế quan khi xuất khẩu vào thị trường Mỹ, tại đại hội đồng cổ đông Công ty CP Vĩnh Hoàn (chuyên xuất khẩu cá tra), Tổng giám đốc Nguyễn Ngô Vi Tâm cho hay công ty đã tính toán kỹ tác động của thuế đối ứng lên khả năng sinh lời.

Hiện các khách hàng của Mỹ vẫn duy trì nhu cầu ổn định và mong muốn công ty tăng tốc việc nuôi cá lớn nhanh để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu. Vì thế, lãnh đạo Vĩnh Hoàn khẳng định chưa có lý do để bi quan hay rút lui khỏi thị trường Mỹ. Trong 90 ngày hoãn áp thuế, doanh nghiệp sẽ tận dụng cơ hội này để đẩy mạnh xuất khẩu.

Dù vậy, trong kế hoạch năm 2025, ở kịch bản cơ bản, Vĩnh Hoàn đặt mục tiêu đạt 1.000 tỷ đồng, giảm 226 tỷ đồng so với 1.226 tỷ đồng của năm 2024.

VASEP dự báo, trong tháng 5 và 6/2025, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sẽ có sự chuyển dịch mạnh mẽ trước khi chính sách thuế mới của Mỹ có hiệu lực từ ngày 9/7.

Các doanh nghiệp Việt sẽ tập trung đẩy mạnh xuất khẩu sang Mỹ, đặc biệt với các sản phẩm chủ lực như tôm và cá tra, nhằm tận dụng tối đa giai đoạn trước khi thuế quan mới làm tăng chi phí. Dự kiến, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này có thể tăng 10-15% so với tháng 4/2025 nhờ các hợp đồng được ký kết gấp rút và chiến lược giảm giá để duy trì thị phần.

Ngược lại, xuất khẩu sang các thị trường khác, như Trung Quốc và ASEAN, có khả năng chững lại, tăng trưởng chỉ 3-5%. Nguyên nhân là sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ sản phẩm thủy sản Trung Quốc, vốn bị áp thuế cao tại Mỹ buộc phải chuyển hướng sang thị trường nội địa cũng như các thị trường lân cận như ASEAN.

Sự cạnh tranh này sẽ làm giảm sức hút của sản phẩm Việt Nam, đặc biệt ở phân khúc giá rẻ. EU và Nhật Bản có thể duy trì tăng trưởng ổn định ở mức 8-10%, song không đủ bù đắp sự chững lại ở thị trường Trung Quốc và ASEAN.

Nguồn: vietnamnet.vn

 

Cần chiến lược phát triển bền vững sản phẩm sầu riêng

Từng đạt danh hiệu "trái cây tỷ đô" với kim ngạch kỷ lục 3,3 tỷ USD trong năm 2024 nhưng với những biến động mạnh mẽ hiện nay, ngành sầu riêng cần nhanh chóng điều chỉnh chiến lược, từ quy hoạch sản xuất, nâng cao chất lượng, đến đa dạng hóa thị trường.

Hệ lụy từ phát triển nóng

Trong những năm gần đây, sầu riêng đã trở thành một trong những loại nông sản chủ lực, mang lại giá trị kinh tế cao cho Việt Nam. Với hương vị đặc trưng, hấp dẫn và nhu cầu tiêu thụ ngày càng lớn, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng đã tăng trưởng ấn tượng, đạt danh hiệu "trái cây tỷ đô", đóng góp quan trọng vào tổng giá trị xuất khẩu nông sản cả nước. Nhiều địa phương như Tiền Giang, Đắk Lắk, Đắk Nông đã đẩy mạnh phát triển các vùng trồng chuyên canh, xây dựng chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ, tạo công ăn việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong quý I/2025, khối lượng sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam đạt hơn 26.800 tấn, giảm hơn một nửa so với cùng kỳ năm 2024, kéo kim ngạch lao dốc 61,1%, chỉ đạt khoảng 98 triệu USD. Riêng thị trường Trung Quốc, nơi tiêu thụ chính của sầu riêng Việt Nam, ghi nhận mức giảm mạnh 78%, với giá trị xuất khẩu chỉ đạt 49,6 triệu USD. Tính đến giữa tháng 2/2025, lượng sầu riêng xuất sang Trung Quốc chỉ đạt khoảng 3.500 tấn, giảm tới 80% so với cùng kỳ năm trước. Sự sụt giảm này kéo theo kim ngạch xuất khẩu rau quả nói chung trong tháng 1 chỉ đạt 416 triệu USD, giảm 11% so với tháng trước và giảm 5% so với cùng kỳ năm 2024.

Nguyên nhân chính của sự sụt giảm này đến từ việc Trung Quốc siết chặt kiểm soát chất lượng, đặc biệt liên quan đến dư lượng cadmium và chất vàng O. Các biện pháp kiểm tra mới khiến thời gian thông quan kéo dài từ 3-5 ngày lên đến 1 tuần, với yêu cầu kiểm tra 100% lô hàng. Hơn 100 container sầu riêng Việt Nam bị từ chối nhập khẩu vào đầu năm 2025, gây gián đoạn lớn trong hoạt động xuất khẩu. Ngoài ra, nhu cầu thị trường Trung Quốc cũng yếu đi, trong khi cạnh tranh gia tăng từ các quốc gia như Campuchia (vừa được cấp phép xuất khẩu sầu riêng tươi), Lào, và Indonesia (đang đàm phán).

Không chỉ Trung Quốc, các thị trường khó tính khác như EU và Đài Loan cũng tăng cường kiểm tra sầu riêng Việt Nam. EU đã tăng tần suất kiểm tra lên 10-20%, trong khi Đài Loan gia hạn lệnh kiểm tra từng lô đến ngày 30/04/2025 sau khi phát hiện nhiều lô hàng không đạt tiêu chuẩn. Điều này tạo áp lực lớn lên ngành sầu riêng, vốn phụ thuộc tới 91% vào thị trường Trung Quốc trong năm 2024.

Sự lao dốc trong xuất khẩu đã gây dư thừa nguồn cung trong nước, kéo giá sầu riêng xuống mức thấp kỷ lục. Tại Đồng bằng sông Cửu Long, giá sầu riêng Ri6 loại đẹp chỉ dao động 70.000-90.000 đồng/kg, giảm 10.000 đồng/kg so với cuối năm 2024, trong khi sầu riêng Thái loại đẹp giảm 20.000 đồng/kg, còn 100.000-120.000 đồng/kg. Tại Tây Nguyên, giá sầu riêng Ri6 loại I cũng chỉ đạt 65.000-85.000 đồng/kg, thấp hơn 15.000 đồng/kg so với cùng kỳ. Tại nhiều tỉnh miền Tây, giá mua tại vườn giảm còn 28.000-30.000 đồng/kg, thấp hơn 25.000-30.000 đồng/kg so với năm trước, khiến nông dân lo ngại về đầu ra.

Quy hoạch ngăn chặn phát triển nóng

Bên cạnh những tín hiệu tích cực trong quá khứ, ngành sầu riêng đang đối mặt với thực trạng phát triển nóng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Diện tích trồng sầu riêng tăng nhanh, vượt quy hoạch, và việc chuyển đổi đất trồng không theo kỹ thuật diễn ra tràn lan ở nhiều nơi. Công tác kiểm soát chất lượng sản phẩm và đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu lại chưa đồng bộ. Hơn nữa, sự phụ thuộc lớn vào một vài thị trường xuất khẩu khiến ngành hàng này dễ gặp rủi ro về giá cả và đầu ra. Nếu

Mặc dù ngành nông nghiệp đã xây dựng và tuyên truyền rộng rãi các quy hoạch diện tích, nhưng ở nhiều nơi, bà con vẫn bất chấp mở rộng canh tác. Điều này làm dấy lên lo ngại về bài toán "được mùa mất giá" mà ngành nông nghiệp luôn tìm cách tránh. Từ đầu năm đến nay, ngành sầu riêng liên tục gặp khó khăn trong kiểm tra chất lượng sản phẩm. Nhiều quốc gia áp dụng quy trình kiểm soát nghiêm ngặt dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trên sầu riêng Việt Nam.

Theo ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, để đáp ứng yêu cầu này, cần quy hoạch phù hợp nhằm ngăn chặn phát triển nóng về diện tích, đồng thời xây dựng quy trình sản xuất, đóng gói, và bảo quản đạt chuẩn.

Để bảo vệ xuất khẩu nông sản nói chung và sầu riêng nói riêng, việc phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương trong quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói đang trở thành giải pháp quan trọng. Khi địa phương có quyền chủ động hơn, việc kiểm tra, giám sát chất lượng vùng trồng và cơ sở đóng gói sẽ được thực hiện sát sao, linh hoạt và kịp thời, giúp nâng cao tính minh bạch và đáp ứng tốt các yêu cầu khắt khe của thị trường nhập khẩu. Đây là bước đi cần thiết để ngành sầu riêng và nông sản Việt Nam phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập sâu rộng hiện nay.

Ngoài ra, ngành cần tập trung đa dạng hóa thị trường để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc. Các thị trường tiềm năng như Mỹ, Hàn Quốc, và Nhật Bản cần được khai thác mạnh mẽ hơn. Đầu tư vào công nghệ chế biến, đặc biệt là sầu riêng đông lạnh, cũng là hướng đi quan trọng để gia tăng giá trị và tận dụng nguồn nguyên liệu không đạt chuẩn xuất khẩu tươi. Cuối cùng, cần tăng cường ý thức tuân thủ Nghị định thư đã ký, xây dựng chuỗi liên kết chặt chẽ từ vùng trồng đến cơ sở đóng gói, và phát triển hệ thống truy xuất nguồn gốc để đảm bảo tính minh bạch.

Nguồn: baochinhphu.vn