Quýt gai có nhiều tên gọi khác như quýt rừng, tầm xoọng, cúc keo, quýt hôi, gai xanh, mền tên, tửu bính lặc, cam trời, độc lực, đông phong quất...

Quýt gai có tên khoa học là Severinia monophylla (L.) Tanaka, thuộc họ cam.

Quýt gai là loại cây nhỏ, mọc thành bụi, thân phân thành rất nhiều cành, có nhiều gai mọc từ nách lá. Quả mọng, hình cầu, khi chín có màu đen. Cây thường mọc hoang ở bờ bụi, bờ ruộng, gò đống, ven đường, ở một số địa phương thường trồng làm hàng rào vì cây có rất nhiều gai.

Toàn cây quýt gai có chứa tinh dầu, quả còn xanh chứa chất nhầy.

Cách chế biến thành thuốc: Sau khi thu hái, rửa sạch. Sau đó phơi khô, cho vào túi nilon để bảo quản và sử dụng dần

Một số bài thuốc thường dùng

- Chữa ho, nhức đầu cảm cúm: Lá hoặc rễ quýt gai 9 - 15g. Rửa sạch, cho 500ml nước sắc còn 200ml chia 2 lần uống trong ngày. Dùng liền 5 ngày, ngoài ra cần ăn uống nhiều rau quả, trái cây, nghỉ ngơi.

- Chữa va đập bầm tím sưng đau: Lá quýt gai 20g, rửa sạch, phơi khô, sao vàng. Đổ 400ml nước, sắc còn 100ml chia 2 lần uống trong ngày. Dùng liền 3 - 5 ngày. Ngoài ra lấy lá quýt gai rửa sạch, giã nát đắp lên chỗ bị thương, sau 3 giờ thay băng đắp liên tục  3 - 5 ngày.

- Chữa ho do phong nhiệt: Rễ quýt gai 20g, vỏ rễ dâu tằm 10g, cam thảo bắc 5g; tất cả rửa sạch, thái mỏng phơi khô. Đổ 550ml nước, sắc còn 150ml nước có  thêm ít đường, chia thành 2 lần uống trong ngày. Dùng 6 ngày một liệu trình.

- Chữa ho nhiều đờm do lạnh: Quýt gai còn xanh 8 - 16 quả, rửa sạch, bổ làm 4 bỏ hạt, cho vào bát nhỏ trộn với một thìa cà phê mật ong, ít muối ăn đem hấp cơm trong khoảng 15-20 phút, lấy ra nghiền nát, trộn đều, chia thành 2 - 3 phần uống trong ngày.

- Hỗ trợ điều trị chữa phong thấp: Rễ quýt gai 10 - 15g. Đổ 350ml nước sắc nước, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng lúc còn nóng. Có thể phối hợp với thổ phục linh, ngưu tất, thiên niên kiện  mỗi thứ 50g; ngâm với 1 lít rượu, sau một tuần có thể uống; ngày uống 3 - 4 lần, mỗi lần một chén con.

- Chữa rắn cắn: lá quýt gai tươi, rửa sạch, giã nhỏ, thêm ít muối và một chén nước đun sôi để nguội, chắt nước uống, dùng bã đắp (trong lúc chuyển bệnh nhân tới cơ sở y tế).