Truyền thuyết kể rằng, ở một ngôi làng nhỏ nọ có hai vợ chồng trẻ thường xuyên ngược đãi người mẹ già mù lòa. Một lần, người mẹ bị ốm nặng, sốt cao và ho ra máu. Hai vợ chồng người con không đưa mẹ đi chữa bệnh. Một người hàng xóm cảm thấy không đành lòng nên đã mang một con cá đến đưa cho vợ chồng anh ta tẩm bổ cho bà cụ. Vợ chồng anh con trai nhận lấy nhưng không nấu cho mẹ ăn mà lấy cá nấu canh ăn với nhau. Sau đó, vì sợ người hàng xóm phát hiện nên người con trai đã lên núi hái một nắm rau dại có mùi giống như mùi tanh của cá, nấu canh cho người mẹ mù ăn và lừa gạt bà rằng đó là canh cá. Người mẹ mù tin lời con, ăn chén canh rau ấy, không ngờ bà lão khỏi bệnh. Sau này, việc lừa gạt của vợ chồng người con trai bị lộ nhưng cũng đồng thời dân làng biết được dược tính của loại rau này. Cũng vì như vậy nên loài rau này có tên là rau diếp cá.

               Rau diếp cá còn có tên rau giấp, giấp cá, dấp cá, ngư tinh thảo. Tên khoa học là Houttuynia Cordata Thumb, thuộc họ Giấp (Saururaceae). Là một trong các loại rau thơm gia vị, rất quen thuộc ở nước ta, đặc biệt diếp cá còn là vị thuốc dân gian độc đáo. Bộ phận dùng làm thuốc là toàn cây.

               Về thành phần hóa học, diếp cá chứa alkaloid (cordalin), flavonoid (afzelin, rutin, isoquercitin, quercitrin...) và tinh dầu (trong đó, chất methyl - n - nonyl ceton có mùi rất khó chịu đặc trưng).

               Theo Đông y, diếp cá vị cay, hơi lạnh, hơi độc; vào phế và can. Có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lợi thuỷ tiêu thũng.

               Một số bài thuốc hay từ diếp cá:

               - Chữa sởi: Diếp cá 15g, rau dệu 15g, đậu chiều 12g, cam thảo đất 12g. Sắc uống làm 2 lần trong ngày. Công dụng: Thúc sởi mau phát ra ngoài.

               - Chữa viêm phổi: Diếp cá, kim ngân, lô căn, liên kiều mỗi vị 20g; thạch cao 40g; hạnh nhân, hoàng liên, hoàng cầm mỗi vị 12g; ma hoàng 8g, cam thảo 5g. Thạch cao sắc trước 15 phút; hoàng liên giã dập, cho các vị thuốc vào sắc uống làm 2 lần trong ngày. Nếu khó thở, thêm đình lịch tử 12g, tang bạch bì 12g. Nếu ho ra máu, thêm bạch mao căn 12g.

               - Chữa viêm xoang: Diếp cá 20g, thạch cao 40g, kim ngân hoa 16g; tân di, hoàng cầm, chi tử, tri mẫu, mạch môn mỗi vị 12g. Thạch cao sắc trước 15 phút, sau đó cho các vị thuốc vào, sắc uống ngày 1 thang. Nếu bệnh nhân sợ lạnh, sốt, nhức đầu thì bỏ hoàng cầm, mạch môn; thêm ngưu bàng 12g, bạc hà 12g.

               - Bệnh trĩ: Người bị bệnh trĩ có thể ăn sống rau diếp cá hằng ngày. Ngoài ra có thể dùng lá diếp cá nấu nước để xông, ngâm, rửa lúc còn ấm. Bã còn lại rịt vào hậu môn.

               - Sốt xuất huyết: Rau diếp cá, lá rau ngót, lá cỏ mực mỗi thứ 100g - sắc đặc uống làm nhiều lần trong ngày có khả năng giúp hạ sốt.

               - Táo bón: Sao khô 10g diếp cá, hãm với nước sôi khoảng 10 phút, uống thay trà hàng ngày. Uống đều trong 10 ngày.

               - Sốt ở trẻ em: Rau diếp cá 30g để tươi, rửa sạch, giã nát, thêm nửa bát nước nguội vào đun sôi, để nguội và uống làm một lần; đồng thời, lấy bã đắp vào thái dương.

               - Kinh nguyệt không đều: Rau diếp cá 40g, ngải cứu 30g (cả hai đều dùng tươi). Rửa sạch rau diếp cá và ngải cứu, giã nhỏ lọc bằng nước sôi để nguội, lấy một bát nước thuốc, uống làm 2 lần trong ngày, uống liền 5 ngày, uống trước kỳ kinh 10 ngày.

               - Mụn nhọt sưng đỏ: Lá diếp cá ăn sống hoặc giã nát đắp vào chỗ mụn nhọt có công dụng giúp mụn bớt sưng, nhanh xẹp.

               - Bệnh viêm tai giữa: Lá diếp cá khô 20g, táo đỏ 10g, nước 60ml sắc còn 200ml chia uống 3 lần trong ngày.

               - Điều trị sỏi thận: 20g diếp cá, 15g rau dệu, 10g cam thảo đất. Sắc uống ngày một thang, uống trong 1 tháng. Hoặc 100g diếp cá, sao vàng, hãm với 1 lít nước sôi trong 20 phút, uống thay nước hàng ngày, uống trong 2 tháng.